Frank Van der Stucken
(Fredericksburg, Texas, 15. Oktober 1858 – Hamburg, 16. August1929)

Sinfonischer Prolog
zu Heinrich Heines Tragödie William Ratcliff (1883)

Vorwort
Van der Stucken, Sohn eines Antwerpener Vaters und einer deutschen Mutter, wurde in Fredericksburg (Texas) geboren. Nach den Schrecken des Bürgerkriegs kehrten die Van der Stuckens nach Antwerpen zurück. Dort studierte Frank an Peter Benoits Musikschule, bevor er sich anschließend nach Leipzig begab. Er unterhielt gute Beziehungen zur Skandinavisk Selschap, einem Kreis skandinavischer Musiker, die dort studierten oder arbeiteten. Einer von ihnen war Edvard Grieg, mit dem Van der Stucken sich eng befreundete. (Die Grieg-Biografie des amerikanischen Musikkritikers Henry T. Finck aus dem Jahr 1906 stützt sich teilweise auf dessen Informationen). Im Sommer des Jahres 1883 hielten sich beide Komponisten in Rudolfstadt auf. Hier gab Van der Stucken Grieg französischen Sprachunterricht und übersetzte einige seiner Lieder ins Französische. Auch widmete er dem norwegischen Freund den Liederkreis Neun Gesänge, wofür sich Grieg mit einer ausführlichen Besprechung seiner frühesten Liedzyklen in einer Leipziger Zeitschrift revanchierte.

Auf Anraten Griegs besuchte Van der Stucken 1883 Liszt in Weimar. Möglicherweise hatte er auch einen Empfehlungsbrief von Benoit in der Tasche, den Liszt gut kannte. Tatsache ist, dass der großzügige Liszt den jungen Komponisten wohlwollend empfing und ihm Unterricht und guten Rat gab. Auch lud er ihn zum Whistspiel mit dem Pianisten Alexander Siloti ein. Dank seiner moralischen und finanziellen Unterstützung konnte Van der Stucken am 3. November 1883 im Weimarer Hoftheater ein Konzert mit ausschließlich eigenen Werken organisieren. Wie üblich im Konzertleben des 19. Jahrhunderts wurde es ein langes, abwechslungsreiches Programm. Die Mezzosopranistin Louise Schärnack sang drei Lieder, Siloti spielte einige Klavierwerke, Van der Stucken leitete Chor und Orchester zu Auszügen aus seinem lyrischen Drama Vlasda, ferner dirigierte er seine Bühnenmusik zu Shakespeares Der Sturm und den Sinfonischen Prolog zu Heinrich Heines Tragödie ‚William Ratcliff’. Dem Konzert wohnten Grieg, Liszt und dessen Nachfolger als Hofdirigent, der Belgier Eduard Lassen, bei.

Der Erfolg des Konzerts gab Van der Stucken einen Stoss in die richtige Richtung gegeben, nämlich zurück in die alte Heimat. Max Bruchs empfahl ihn zum Nachfolger Leopold Damrosch als Dirigent der Arion Society, einer prominenten New Yorker Oratorienvereinigung. Diese Anstellung war der Startschuss für seine große internationale Karriere als Dirigent. Er leitete amerikanische Erstaufführungen mit Werken von Berlioz (Les Troyens), Brahms, Dvorak, Tschaikowsky und anderen Zeitgenossen. Auch seinen Lehrmeister Benoit führte er in die Neue Welt ein. So dirigierte er die amerikanischen Erstaufführungen von Symphonisches Gedicht für Flöte und Orchester, De Schelde, De Pacificatie van Gent und die Kinderkantate De wereld in, die er unter dem Titel Into Life sogar mehrmals aufführte. In den Vereinigten Staaten wurde er jedoch vor allem wegen seines Engagements für die amerikanische Musik hochgeschätzt. In dieser Hinsicht stand er unverkennbar unter dem Einfluss von Benoits Auffassungen von den nationalen Schulen. Van der Stucken brachte die junge amerikanische Symphonik auch nach Europa. So präsentierte er beispielsweise zur Pariser Weltausstellung 1889 ein ausschließlich amerikanisches Programm mit Werken von George Chadwick, Edward McDowell, Arthur Foote und John K. Paine.

Im Jahr 1895 wurde er der erste Chefdirigent des Cincinnati Symphony Orchestra, später gefolgt von Leopold Stokowski und Eugène Ysaÿe.

Der Sinfonische Prolog zu Heinrich Heines Tragödie William Ratcliff mit der Opuszahl 6 ist eines seiner frühesten Orchesterwerke. Heines Stück, das im alten Schott-land spielt, erzählt die tragische Geschichte Ratcliffs, der wegen einer unerwiderten Liebe in einem Augenblick des Wahnsinns Marie und deren Vater ermordet und darauf Selbstmord begeht - eine düstere Familientragödie über einen Erbfluch und unbezähmbaren Vergeltungsdrang, angesiedelt inmitten des damals modischen, schottischen ,couleur locale’, mit Burgruinen und herumgeisternden Gespenstern. Von diesem Stoff machten auch Opern von Cesar Cui (1861-1868), Emilio Pizzi (1889) und Pietro Mascagni (1894) dankbaren Gebrauch.

Für die Herausgabe der Partitur machte Van der Stucken zur Bedingung, dass der zusammengefasste Inhalt des Dramas und die Synopse des Prologs abgedruckt werden sollten. In seinem Prolog kombinierte er vier Teile der Bühnenmusik miteinander: ein Prelude, zwei Orchestersätze, die Vater und Sohn Ratcliff darstellen, und ein Postlude. Die deutsche Musikpresse reagierte begeistert auf dieses frühe Orchesterwerk. Die Kritiker wiesen auf Einflüsse von Liszt, Wagner und Berlioz hin und lobten die moderne Orchestrierung und überraschende Klangeffekte. Diese bestehen hauptsächlich aus dem Zusammenspiel von Harfe, Klavier und Schlagwerk. Zusätzlich zu einem großen Streichkörper schreibt der Komponist vier Harfen und zwei Konzertflügel vor. Die Partitur, die mit ‚rhapsodischen Klängen’ beginnt und endet, enthält einige fiebrige Passagen, die Wahnsinn und Tragik bildhaft zum Ausdruck bringen.

Jan Dewilde (Übersetzung: Michael Scheck)

Aufführungsmaterial ist vom Koninklijk Vlaams Conservatorium, Antwerpen zu beziehen. Nachdruck eines Exemplars des Koninklijk Vlaams Conservatorium, Antwerpen. Diese Studienpartitur wird veröffentlicht mit freundlicher Unterstützung durch das Studiecentrum voor Vlaamse Muziek.

Frank Van der Stucken
(Fredericksburg, Texas, 15 October 1858 – Hamburg, 16 August 1929),

Sinfonischer Prolog
zu Heinrich Heine’s Tragödie William Ratcliff (1883).

 

Preface
Van der Stucken was born in Fredericksburg (Texas), of a Belgian father from Antwerp and a German mother. After the horrible Civil War the Van der Stuckens returned to Antwerp in 1865. Van der Stucken studied there at the Music School of Peter Benoit and after having finished his education he went to Leipzig. He made contacts over there with the Skandinavisk Selskap, Scandinavion musicians that studied or worked there. One of them was Edvard Grieg, who became Van der Stucken’s close friend. (The Grieg 1906 biography by the American music critic Henry T. Finck is largely based upon Van der Stucken’s information.) In the summer of 1883 the two of them stayed in Rudolstadt. Van der Stucken taught Grieg French and translated one of his songs into French. He also dedicated his songbook Neun Gesänge to his Norwegian friend. Grieg thanked him in a magazine from Leipzig, by writing an exhaustive review of one of Van de Stuckens earliest songbooks.

It was Grieg who told Van der Stucken in 1883 to go and visit Liszt in Weimar. Maybe he was also carrying a letter of recommendation by Benoit, who was well acquainted with Liszt. It is a fact that Liszt welcomed Van der Stucken and he gave him lessons and advice. He also invited him to play whist together with the pianist Alexander Siloti. Thanks to Liszt’s moral and financial support Van der Stucken was able to organise a concert in the Court Theatre of Weimar on 3 November in 1883, with his own work. As it was customary in the 19th Century, it was a long and varied programme. The mezzo Louise Schärnack sang three songs, Siloti played some piano pieces and Van der Stucken conducted choir and orchestra in fragments from his lyric drama Vlasda, in the music for the play Der Sturm (Shakespeare) and in the Sinfonischer Prolog zu Heinrich Heine’s Tragödie ‘William Ratcliff’. Among those attending the concert were Grieg, Liszt, and his successor as Royal Conductor, the Belgian Eduard Lassen.

This successful concert was a good push in the right direction for his career. And that direction was the country where he was born.

Max Bruch recommended him to succeed Leopold Damrosch as a conductor of the Arion Society, an important oratorio society in New York. And that appointment was only the beginning of a major international career as a conductor. He conducted the American premieres of works of Berlioz (Les Troyens), Brahms, Dvorák and Tchaikovsky. He also introduced his teacher Benoit into the new world. He conducted the American premieres of the Symfonisch gedicht voor fluit en orkest, De Schelde, De Pacificatie van Gent and the children’s cantata De wereld in, which he would conduct several times under the title Into Life. But in the States he was mainly praised because of his devotion to American music. This commitment was clearly influenced by Benoits theories on the national schools. Van der Stucken carried the young American symphonic music across to Europe: He conducted an exclusive American concert at the World Exhibition in Paris in 1889, with works by George Chadwick, Edward MacDowell, Arthur Foote en John K. Paine.

In 1895 he became the first Head Conductor of the Cincinnati Symphony Orchestra, where Leopold Stowowski and Eugène Ysaye succeeded him. But on the old continent he was also a popular guest conductor. His career boomed so successfully that he travelled across the ocean 91 times.

The Sinfonischer Prolog zu Heinrich Heine’s Tragödie William Ratcliff is as opus number 6 one of the early orchestral works by Van der Stucken. Heine’s piece, which is set in the old Schotland, tells the tragic story of Ratcliff, who, because of an unanswered love, kills Marie and her father in a fit of despair, committing suicide in the end. It is a bitter family tragedy about hereditary cursing and an unavoidable urge for revenge, set in the popular Scottish ‘couleur locale’ of back then, of castle ruins and wandering spirits. This plot has also been used for opera’s by César Cui (1861-1868), Emilio Pizzi (1889) en Pietro Mascagni (1894).

In the edition of his score Van der Stucken demanded that the summary of the drama and the synopsis of the prologue would be printed. In his Proloog he combined four pieces of stage music: a Prelude, two orchestral movements that portrayed father and son Ratcliff, and a Postlude.

The German music press was enthused about this early opus. The critics referred to influences of Liszt, Wagner and Berlioz, and they also praised the modern orchestration and the surprising sound effects. These new sound effects included the combined play of harp, piano and percussion. When there is a large string orchestra the composer even asked for four harps and two grand pianos. The score, which begins with ‘rhapsodischen Klänge’, contains some frenetic passages that represent the madness and the tragic quite expressively.

Jan Dewilde (translation: Marjan Schrooten)

For performance material please contact the Koninklijk Vlaams Conservatorium, Antwerpen. Reprint of a copy from the Koninklijk Vlaams Conservatorium, Antwerpen.This study score is printed with the support of the Studiecentrum voor Vlaamse Muziek.

 

 

Frank Van der Stucken
(Fredericksburg, Texas, 15 oktober 1858 – Hamburg, 16 augustus 1929),

Sinfonischer Prolog
zu Heinrich Heine’s Tragödie William Ratcliff (1883).

Voorwoord
Van der Stucken werd in Fredericksburg (Texas) geboren, uit een Antwerpse vader en een Duitse moeder. Na de horribele Civil War keerden de Van der Stuckens in 1865 naar Antwerpen terug. Van der Stucken studeerde er aan de muziekschool van Peter Benoit en trok na afloop naar Leipzig. Daar had hij goede contacten met het Skandinavisk Selskap, Scandinavische musici die daar studeerden of werkten. Onder hen Edvard Grieg, met wie Van der Stucken intens bevriend raakte. (De Griegbiografie uit 1906 van de Amerikaanse muziekcriticus Henry T. Finck is gedeeltelijk gebaseerd op informatie van Van der Stucken). In de zomer van 1883 verbleven ze samen in Rudolstadt. Van der Stucken gaf Grieg er Franse les en vertaalde een aantal van zijn liederen in het Frans. Ook droeg hij zijn liedbundel Neun Gesänge aan zijn Noorse vriend op. Grieg bedankte in een Leipzigs tijdschrift met een uitvoerige recensie van Van der Stuckens vroegste liedbundels.

Het is op aanraden van Grieg dat Van der Stucken in 1883 Liszt in Weimar ging opzoeken. Misschien had hij ook wel een aanbevelingsbrief op zak van Benoit, die Liszt goed kende. Feit is dat de genereuze Liszt Van der Stucken goed heeft ontvangen en hem lessen en adviezen heeft gegeven. Ook inviteerde hij hem om samen met de pianist Alexander Siloti whist te spelen. Danzkij Liszts morele en financiële steun kon Van der Stucken op 3 november 1883 in het Hoftheater van Weimar een concert met alleen eigen werk organiseren. Zoals vaak de gewoonte in de negentiende eeuw was het een lang en gevarieerd programma. De mezzo Louise Schärnack zong drie liederen, Siloti speelde enkele pianowerken en Van der Stucken dirigeerde koor en orkest in fragmenten uit zijn lyrisch drama Vlasda, in de toneelmuziek bij Der Sturm (Shakespeare) en in de Sinfonischer Prolog zu Heinrich Heine’s Tragödie ‘William Ratcliff’. Het concert werd bijgewoond door Grieg, Liszt en, zijn opvolger als Hof-dirigent, de Belg Eduard Lassen.

Dit succesvolle concert heeft Van der Stuckens carrière een duw in de goede richting gegeven. Richting geboorteland. Op aanbeveling van Max Bruch volgde hij Leopold Damrosch op als dirigent van de Arion Society, een belangrijke oratoriumvereniging in New York. En die aanstelling was het begin van een grote internationale dirigentencarrière. Hij dirigeerde de Amerikaanse premières van werken van onder anderen Berlioz (Les Troyens), Brahms, Dvorák en Tchaikovsky. Ook zijn leermeester Benoit introduceerde hij in de nieuwe wereld. Hij leidde de Amerikaanse premières van het Symfonisch gedicht voor fluit en orkest, De Schelde, De Pacificatie van Gent en de kindercantate De wereld in, die hij onder de titel Into life zelfs verschillende keren zou dirigeren. Maar in de Verenigde Staten werd hij vooral geprezen voor zijn inzet voor de Amerikaanse muziek. In dit engagement werd hij duidelijk beïnvloed door Benoits opvattingen over de nationale scholen. Van der Stucken droeg de jonge Amerikaanse symfonische muziek ook naar Europa uit. Zo dirigeerde hij op de wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs een exclusief Amerikaans concert met werk van George Chadwick, Edward MacDowell, Arthur Foote en John K. Paine.

In 1895 werd hij de eerste chefdirigent van het Cincinnati Symphony Orchestra, waar hij Leopold Stowowski en Eugène Ysaye als opvolgers had. Maar ook op het oude continent was hij een graag geziene gastdirigent. Zijn dirigentencarrière nam zo’n vlucht dat hij 91 (!) keer de oceaan moest oversteken.
De Sinfonischer Prolog zu Heinrich Heine’s Tragödie William Ratcliff is als opusnummer 6 een van de vroege orkestwerken van Van der Stucken. Heines stuk, dat zich in het oude Schotland afspeelt, vertelt het tragische verhaal van Ratcliff die omwille van een onbeantwoorde liefde in een vlaag van waanzin Marie en haar vader vermoordt en tenslotte zelfmoord pleegt. Het is een bittere familietragedie over erfelijke vervloeking en onafwendbare vergeldingsdrang, die zich afspeelt tegen de toen zo populaire Schotse ‘couleur locale’van kasteelruïnes en dolende geesten. Deze verhaalstof diende ook voor opera’s van César Cui (1861-1868), Emilio Pizzi (1889) en Pietro Mascagni (1894).
In de uitgave van zijn partituur eiste Van der Stucken dat de korte inhoud van het drama en de synopsis van zijn proloog werden afgedrukt. In zijn Prolog combineerde hij vier stukken toneelmuziek: een Prelude, twee orkestrale bewegingen die vader en zoon Ratcliff portretteren en een Postlude. De Duitse muziekpers reageerde enthousiast op dit vroege orkestwerk (opus 6). De critici verwezen naar invloeden van Liszt, Wagner en Berlioz en loofden de moderne orkestratie en de verrassende klankeffecten. Die nieuwe klankeffecten zitten hier onder meer in het samenspelen van harp, piano en slagwerk. Bij een grote strijkersgroep vraagt de componist zelfs vier harpen en twee vleugelpiano’s. De partituur, die begint en eindigt met ‘rhapsodischen Klänge’, bevat enkele koortsachtige passages die beeldend de waanzin en de tragiek verbeelden.
Jan Dewilde, 2005

Voor de huur van het material, gelieve uw te wenden tot: Koninklijk Vlaams Conservatorium, Antwerpen. Herdruk van een kopie van de Bibliotheek van het Koninklijk Vlaams Conservatorium van Antwerpen. Deze partituur is gepublizeer met de vriendeligke ondersteuning van het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek. (www.scm.be)

Frank Van der Stucken
(Fredericksburg, Texas, le 15 octobre 1858 – Hambourg, le 16 août 1929)

Sinfonischer Prolog
zu Heinrich Heine’s Tragödie William Ratcliff (1883).

Préface
Frank Van der Stucken est né à Fredericksburg au Texas d’un père anversois et d’une mère allemande. En 1885, après la terrible guerre civile, la famille Van der Stucken rentre à Anvers où le fils Van der Stucken suit la formation musicale proposée à l’école de musique d’Anvers dirigée par Peter Benoit. Après ses études, Frank Van der Stucken part pour Leipzig où il a de bons contacts avec le Skandinavisk Selskap, un groupe de musiciens scandinaves travaillant ou étudiant dans la ville. Il y avait entre autres Edvard Grieg avec qui Van der Stucken se lie intimement. (La biographie de Grieg écrite en 1906 par le critique musical américain Henry T. Finck est en partie basée sur des données fournies par Van der Stucken). En 1883, les deux amis passent l’été ensemble à Rudolfstadt et Van der Stucken donne des cours de français à Grieg et traduit également certaines de ses mélodies en français. Il dédie également son recueil de mélodies Neun Gesänge à son ami norvégien qui l’en remercie en écrivant une critique approfondie des premiers recueils de mélodies de Van der Stucken.

Grieg conseille à Van der Stucken d’aller voir Liszt à Weimar. Peut-être avait-il également en poche une lettre de recommandations de Benoit qui connaissait bien Liszt. En tous cas, Van der Stucken a été merveilleusement accueilli par Liszt, homme d’une grande générosité qui lui donne maints cours et maints conseils. Liszt l’a également invité pour jouer au whist avec le pianiste Alexander Siloti. Le 3 novembre 1883, Van der Stucken donne un concert au Hoftheater à Weimar grâce à l’appui moral et financier de Franz Liszt. Au programme : uniquement sa musique. Comme cela était de mise au dix-neuvième siècle, le programme fut long et varié. La mezzo Louise Schärnack chanta trois mélodies, Siloti joua quelques pièces pour piano et Van der Stucken dirigea le choeur et l’orchestre. Il dirigea certains fragments de son drame lyrique Vlasda, de sa musique de théâtre Der Sturm (Shakespeare) et le Sinfonischer Prolog zu Heinrich Heine’s Tragödie ‘William Ratcliff’. Assistaient au concert, Grieg, Liszt et le Belge Eduard Lassen, le successeur de Liszt en tant que chef d’orchestre de la cour.

Le concert fut couronné de succès, ce qui catapulta Van der Stucken en direction de son pays natal. Recommandé par Max Bruch, il succède à Léopold Damrosch en tant que chef d’orchestre de l’ ‘Arion Society’, un choeur d’oratorio important à New York. Cette nomination fut le début d’une grande carrière internationale en tant que chef d’orchestre. Il dirigera les premières américaines d’oeuvres d’entre autres Berlioz (Les Troyens), Brahms, Dvorák et Tchaikovsky. Il introduira, dans le Nouveau Monde, son maître, Benoit, de qui il diriga les premières américaines de Symfonisch gedicht voor fluit en orkest (Poème symphonique pour flûte et orchestre), De Schelde (L’Escaut), De Pacificatie van Gent (La Pacification de Gand) et la cantate pour enfants De wereld in (Courir le monde), dirigée plusieurs fois par Van der Stucken sous le titre Into life. Mais aux Etats-Unis, Van der Strucken est surtout loué pour son engagement par rapport à la musique américaine. Dans cet engagement apparaissent clairement les idées de Benoit sur les écoles nationales. Grâce à Van der Stucken, la jeune musique symphonique américaine se répand également en Europe. Aussi dirige-t-il, lors de l’Exposition internationale de 1889 à Paris, un concert avec des oeuvres uniquement américaines de George Chadwick, Edward MacDowell, Arthur Foote et John K. Paine. En 1885, il est le premier à devenir premier chef d’orchestre du Cincinnati Symphony Orchestra (il sera succédé par Léopold Stokowski et Eugène Ysaÿe). Sur l’Ancien Continent, il est un chef d’orchestre très sollicité (il a traversé l’océan 91 fois pour diriger un orchestre en Europe !).
De Sinfonischer Prolog zu Heinrich Heine’s Tragödie William Ratcliff (opus 6) est l’une des premières oeuvres pour orchestre de Van der Stucken. L’œuvre de Heine, qui se déroule en Ecosse, raconte l’histoire dramatique de Ratcliff, qu’un amour non partagé pousse à la folie : après avoir tué celle qu’il aime, Marie, et le père de celle-ci, il se suicide. Cette sombre tragédie de famille sur la malédiction qui se transmet de génération en génération et sur la soif de vengeance, se situe dans un cadre écossais très ‘couleur locale’ pour l’époque, avec des châteaux en ruine où errent des esprits. Cette histoire a également inspiré d’autres compositeurs, comme César Cui (1861-1868), Emilio Pizzi (1889) et Pietro Mascagni (1894) pour leurs opéras.
Pour l’édition de sa partition, Van der Stucken exigea que le résumé du drame et la synopsis de son prologue soient ajoutés à l’édition. Dans ce Prolog, il combine quatre morceaux de musique de théâtre: un Prélude, deux mouvements orchestraux traçant le portrait du père et de Ratcliff et un Postlude. A cette œuvre pour orchestre (opus 6), la presse musicale allemande réagit avec enthousiasme. Y décelant des influences de Liszt, de Wagner et de Berlioz, les critiques louent l’orchestration moderne et les effets sonores surprenants, notamment dans le jeu de la harpe, du piano et des percussions. Dans le cas d’un effectif de cordes important, le compositeur demande même quatre harpes et deux pianos à queue. Il y a dans la partition, qui commence et se termine par des ‘rhapsodischen Klängen’, plusieurs passages enfiévrants qui évoquent à la fois la folie et la tragédie.

Jan Dewilde, 2005

Pour la location du matériel: Koninklijk Vlaams Conservatorium, Anvers. Réimpression d'un exemplaire de la Bibliothèque du Conservatoire d'Anvers. Cette partition est publiée avec le soutien du Studiecentrum voor Vlaamse Muziek.