Léon de Burbure de Wesembeek - Fantaisie et air varié pour cor en Fa ou cornet à pistons

< back to overview Repertoire & Opera Explorer

Léon de Burbure de Wesembeek - Fantaisie et air varié pour cor en Fa ou cornet à pistons

(Dendermonde, August 16, 1812 – Antwerp, December 8, 1889)

(1837)
Arrangement for wind orchestra by Bart Snauwaert

Léon de Burbure de Wesembeek was born in 1812 in an ancient noble family from Dendermonde. Apart from Léon, also his brother Gustave (1815-1893) had musical talents. Aged seven Léon took music lessons (solfège and cello) from Joseph Troch, a local Kapellmeister. He went to grammar school (humanities and classics studies) at the Royal Secondary School ("College") in Ghent. During his studies of law at the University of Ghent, De Burbure founded the symphonic orchestra 'La Lyre Académique'. With this orchestra he performed his first orchestral composition, when in June 1829 Willem I paid a visit to Ghent University. At the outbreak of the 1830 revolution De Burbure returned to his native town. With the help of theoretical works he continued his music studies as an autodidact. In this period he wrote Chant des bardes (Song of the Bards, for four-part mixed choir and orchestra). Upon the reopening of the university he returned to Ghent to complete his studies, obtaining his law degree on 8 August 1832.

After his return to Dendermonde De Burbure became particularly active in local cultural life. Thus he was asked to be the leader of the 'Société philharmonique de Sainte Cécile'. In 1832 together with the poet Prudens van Duyse (1804-1859), his friend and fellow townsman, he wrote L'épée d'honneur offerte au général Chassé (The Sword of Honour Offered to General Chassé). As conductor of the 'Société des échos de la Dendre' De Burbure had been delegated to attend the first 'Beethovenfest' in Bonn in August 1845. This 'Society of the Echoes of the River Dender' played a prominent role in the developing choral life that was then mainly flourishing in the region around Dendermonde. The choir was the winner in many competitions, often with works by De Burbure. In addition to plenty of choral music De Burbure in those years composed concert overtures, sacred music, romances and, between 1832 and 1835, no less than 37 string quartets and quintets.

De Burbure kept close track of the international music scene. Shortly after the world première of Giacomo Meyerbeer's Les Huguenots (29 February 1836) he wrote together with his brother Gustave an orchestral fantasy on themes from this opera, dedicated to the 'Société royale d'Harmonie' of Antwerp. In recognition both brothers became honorary members of the Antwerp concert society. The following years Léon's compositions included a Te Deum and the opera La Serafina. His overture Charles Quint (Charles V) for symphonic wind band was awarded a prize in 1840 by the 'Société des sciences, des arts et des lettres du Hainaut' of the city of Mons.

Concurrently De Burbure was also steadily increasing his activities as a musicologist. In 1838 at the request of Fétis he transcribed and made a study of the writings of Joannes de Muris (ca. 1290-after 1344) and Egidius Carlerius (ca. 1400-1472). His reputation was growing and soon he was asked as a member of the jury of the Prix de Rome, the prestigious biennial state prize for composition. In 1842 he became a member of the church council of Our Lady's Church in Dendermonde, where he classified and studied the archives.

After his mother had died in 1846 he stayed in Liège for a while, doing research in the archives of the collegiate church of St Lambert's. Then he moved with his father to Antwerp. Also, there he went on composing at a great pace. For a choral festival on the occasion of the 1850 fun fair he wrote De slag bij Doggersbank (The Battle near Doggersbank), which was performed by 1,500 singers accompanied by a military band. Shortly afterwards, on 26 August 1850, his Missa in ut was performed in Dendermonde in the morning and in the afternoon his Ode Symphony was created for the inauguration of the bust of the historical writer David Lindanus. Actually, De Burbure more often wrote occasional works: with the cantata Hoop van België (Belgium's Hope) he added lustre to the festivities organised by the Antwerp 'Vereniging voor Taal en Kunst' (Language and Arts Society) on the occasion of the adulthood of the Duke of Brabant, the later Leopold II. The cantata Hulde aan de kunst (Homage to Art) was written in 1854 for the 400th anniversary of St Luke's guild, and the overture David Teniers of de boerenkermis (David Teniers or the Country Fair) was performed during the Antwerp fair celebrations of 1864 at the inauguration of Teniers' statue.
De Burbure also composed absolute music, like the Symphonie triomphale (Triumphal Symphony) in 1853. In addition, he wrote quite a lot of sacred music. His psalms Exultate Deo [1849], Caeli enarrant gloriam Dei [1851], In exitu Israël [1858] and the motets Jesu dulcis memoria, Cantantibus organis, Levavi oculos resounded for many years to come from the rood loft of the country's most important churches.

Year after year De Burbure displayed an unflagging dynamism. Apart from composing, he more and more dove into musicological research, wrote together a whole catalogue of publications, and on top of all this was an active member of several cultural and scientific associations. As such for years on end he classified the archives of Antwerp's Our Lady's Cathedral, which since 1797 had been left in utter disorder. Likewise in the Antwerp city archives he struggled his way through bulky collections of city accounts and aldermen's letters. Based on his examining the records for many years' standing in Dendermonde, Liège and Antwerp, he published a whole series of contributions about people like Ockeghem, Pevernage, Pottier, Susato, Luython, Verdonck, Waelrant, Bull and Gossec. As a native of Dendermonde he was a bit brash in claiming that Ockeghem was a fellow townsman, after having traced in the local archives a Jan Van Hockeghem and inferring that this had to be a relative of the composer. One of the objectives of his musicological research was indeed to prove that the polyphonists were of Dutch origin in the wider sense.

Yet judging in the light of the current circumstances, he produced creditable musicological work, which he sometimes altruistically put at the disposal of others to boot. It is well-known that De Burbure supplied a lot of information to Fétis for the latter's encyclopedia Biographie universelle des musiciens.

De Burbure's interest wasn't confined to music: he was also actively engaged in the visual arts, architecture, history and archeology. In all these areas of competence he had several publications to his credit as well, while often being consulted for his expertise. He died in Antwerp on 8 December 1889. After his death his widow donated his manuscripts, bibliophile publications, curiosa and scores to the city of Antwerp. A considerable part of these valuables is kept in the library of the Royal Conservatoire in Antwerp.

This Fantaisie et Air Varié pour cor en Fa ou cornet à pistons was composed by De Burbure in 1837 in his hometown, for horn in F or valve cornet, with accompaniment by string quartet or piano. After the introduction, a cadenza leads into the simple, folk-like theme, followed by a series of variations. With this work, De Burbure anticipates the virtuosic airs variés that Jean-Baptiste Arban (1825–1889) would compose in the following years.

Bassoonist, conductor, and pedagogue Bart Snauwaert (1962–2024) wrote this arrangement for wind orchestra based on the autograph manuscripts of the versions with string quartet and piano, preserved in the library of the Royal Conservatoire of Antwerp (KVC 85845 and KVC 85846).

Duration: ca. 11'30"

Jan Dewilde

This score is published in collaboration with the Study Centre for Flemish Music, where the parts are also available. (www.svm.be).

Léon de Burbure de Wesembeek - Fantaisie et air varié pour cor en Fa ou cornet à pistons

(* 16. August 1812 in Dendermonde – † 8. Dezember 1889 in Antwerpen)

(1837)
Bearbeitung für Blasorchester von Bart Snauwaert

Léon de Burbure de Wesembeek wurde am 16. August 1812 in eine alte Adelsfamilie aus Dendermonde hineingeboren. Sein Vater war Ritter Philippe Édouard Guillaume Marie de Burbure de Wesembeek, Abgeordneter der Generalstaaten – dem niederländischen Parlament –, Bezirkskommissar und Schulinspektor. Im Jahr 1805 heiratete er in Dendermonde Hélène Thérèse Joséphine de Schoutheete de Ter Varent et Ter Walle. Mit ihr bekam er vier Söhne und eine Tochter. Neben dem Sohn Léon war auch Gustave (1815 – 1893) musikalisch begabt. Gustave war ein ausgezeichneter Sänger und Klarinettist, komponierte vor allem Romanzen und Musik für symphonisches Blasorchester und wirkte viele Jahre als Inspektor des Genter Konservatoriums.

Léon erhielt im Alter von sieben Jahren Musikunterricht (Notenlehre und Cello) von Joseph Troch, einem ortsansässigen Kapellmeister. Er bewies großes Talent und durfte schon bald als Cellist im Orchester der Liebfrauenkirche mitspielen. Seine humanistische Ausbildung absolvierte er am Königlichen Kolleg in Gent, wo er auch bei François de Vigne weiterhin Cellounterricht bekam, einem Schüler des französischen Cellisten und Komponisten Nicolas Baudiot. Während seines Jurastudiums an der Universität Gent gründete de Burbure das Symphonieorchester "La Lyre Académique". Mit diesem Orchester führte er seine erste Orchesterkomposition auf, als König Wilhelm I. der Niederlande im Juni 1829 die Universität Gent besuchte.

Bei Ausbruch der Revolution von 1830 kehrte de Burbure in seine Heimatstadt zurück. Mit Hilfe der theoretischen Werke von Johann Georg Albrechtsberger, Antoine Reicha und François-Joseph Fétis setzte er als Autodidakt seine musikalischen Studien fort. In dieser Zeit schrieb er Chant des bardes für vierstimmigen gemischten Chor und Orchester. Laut Fétis (in seiner Biographie universelle des musiciens) spielte de Burbure in diesen Jahren, in denen er notgedrungen zu Hause bleiben musste, mit seinem Vater und seinen Brüdern Quartette von Ignace Pleyel und Joseph Haydn. Bei der Wiedereröffnung der Universität begab er sich wieder nach Gent und schloss dort am 8. August 1832 sein Jurastudium ab. Aber wie Fétis bemerkt: "Die Rechtswissenschaft hatte für ihn wenig Reiz, und sein Doktorat stellte nicht viel mehr dar als den Luxus seiner Ausbildung. Alle seine Vorlieben lassen sich in seiner Liebe zur Musik zusammenfassen."

Zurück in Dendermonde wurde De Burbure gebeten, die "Société philharmonique de Sainte Cécile" zu leiten. Mit dem Dichter Prudens van Duyse (1804 –1859), seinem Freund und Mitbürger, nahm er in diesen Jahren besonders aktiv am kulturellen Leben der Stadt teil. Im Jahr 1832 schrieben sie gemeinsam L'épée d'honneur offerte au général Chassé. Der niederländische General David Henry Chassé, von Napoleon "Général Baïonette" genannt, verteidigte 1830 mit großem Einsatz Antwerpen gegen die belgischen Revolutionäre und hielt bis 1832 in der Zitadelle stand. Dass de Burbure diesen General würdigt, dessen Bombardement auf Antwerpen viele Menschenleben gefordert hat, beweist seine Zugehörigkeit zu den flämischen Anhängern der Oranier.

De Burbure leitete auch die Chorgesellschaft "Société des choeurs". In den Jahren 1834 und 1835 dirigierte er diesen Chor während der Karnevalsfeiern. Zu diesem Anlass hatte er sich in das Kostüm eines italienischen Kapellmeisters geworfen. Der Chor, dessen Repertoire vor allem Opernchöre umfasste, fusionierte 1841 mit der "Société de l'union" und der "Société Mélophile-solo" zur "Société des échos de la Dendre". Als Dirigent wurde de Burbure im August 1845 nach Bonn zum ersten "Beethovenfest" entsandt. An dieser dreitägigen Veranstaltung anlässlich des 75. Geburtstags Beethovens nahm unter anderem Franz Liszt teil. Außerdem wurde dort Louis Spohrs Festkantate zur Enthüllung des Standbilds des Komponisten aufgeführt.

Die "Société des échos de la Dendre" spielte eine wichtige Rolle im sich entwickelnden Chorleben, das damals vor allem in der Region um Dendermonde florierte. Der Chor gewann mehrere Wettbewerbe, oft mit Werken von Burbure. Auch Gioacchino Rossinis Stabat Mater und Le désert von Félicien David standen auf seinem Programm. Neben viel Chormusik komponierte de Burbure in diesen Jahren Konzertouvertüren, religiöse Musik, Romanzen und – zwischen 1832 und 1835 – sogar noch 37 Streichquartette und -quintette.

De Burbure beobachtete das internationale Musikgeschehen aufmerksam: Kurz nach der Weltpremiere von Giacomo Meyerbeers Les Huguenots (29. Februar 1836) schrieb Léon de Burbure gemeinsam mit seinem Bruder Gustave eine Orchesterfantasie über Themen aus dieser Oper, ein Werk, das sie der "Société royale d'Harmonie" von Antwerpen widmeten. Aus Dankbarkeit wurden beide Brüder Ehrenmitglieder des Antwerpener Konzertvereins. In den folgenden Jahren komponierte Léon unter anderem noch ein Te Deum und die Oper La Serafina. Seine Ouvertüre für das Blasorchester Charles Quint wurde 1840 von der "Gesellschaft der Wissenschaften, Künste und Literatur des Hennegaus" aus Bergen ausgezeichnet. Diese Auszeichnung blieb in der Stadt an der Dender nicht unbemerkt: Der Komponist wurde in einem Festzug zu seinem festlich geschmückten Elternhaus geführt. Und Van Duyse veröffentlichte einen Artikel in der Gazette van Gent, der mit den Zeilen begann: "Es wohnt eine süße Nachtigall / Nicht weit van den Ufern der Dender". Damals bedeutete ein Komponist im gesellschaftlichen Leben noch etwas ...

Indessen war Burbure auch zunehmend als Musikwissenschaftler tätig. Auf Wunsch von Fétis transkribierte und studierte er im Jahr 1838 Schriften von Joannes de Muris (ca. 1290 – nach 1344) und Egidius Carlerius (ca. 1400 – 1472). Sein Ruf wuchs, und schon bald wurde ihm eine Rolle als Mitglied der Jury des Prix de Rome angeboten, dem alle zwei Jahre verliehenen renommierten Staatspreis für Komposition. 1842 wurde er Mitglied des Kirchenrats der Liebfrauenkirche in Dendermonde, wo er die Archive ordnete und erforschte.

Nach dem Tod seiner Mutter hielt er sich im Jahr 1846 eine Zeit lang in Lüttich auf, wo er die Archive der Stiftskirche Saint-Lambert untersuchte. Danach zog er mit seinem Vater nach Antwerpen, vom Chor "Les échos de la Dendre" gewürdigt, der ihm ein komplettes Abschiedskonzert widmete. Sein alter Lehrer Troch komponierte zu diesem Anlass das Chorwerk Adieux à Monsieur Léon de Burbure.

Auch in Antwerpen komponierte er weiterhin in einem hohen Tempo. Für das Chorfestival, das die "Association lyrique anversoise" anlässlich der Kirmes von 1850 organisierte, schrieb er De slag bij Doggersbank (Die Schlacht bei Doggersbank), ein Chorwerk, das von 1.500 Sängern unter Begleitung einer Militärkapelle aufgeführt wurde. Kurz darauf, am 26. August 1850, wurde in Dendermonde morgens seine Missa in ut [d.h. in C-Dur] aufgeführt und nachmittags seine Ode-Symphonie zur Einweihung der Büste des Geschichtsschreibers David Lindanus von Chören und der Bürgerwehr zur Premiere gebracht. (Lindanus hatte 1612 eine Geschichte von Dendermonde veröffentlicht .)

De Burbure schrieb noch weitere Gelegenheitswerke: Die Feierlichkeiten der Antwerpener "Vereinigung für Sprache und Kunst" anlässlich der Volljährigkeit des Herzogs von Brabant, dem späteren Leopold II., verschönerte er mit der Kantate Hoop van België (Hoffnung von Belgien; auf einen Text von Hendrik Conscience, den er während dessen Militärdienstes um 1835 in Dendermonde kennengelernt hatte). Weitere Gelegenheitswerke sind die Kantate Hulde aan de kunst (Hommage an die Kunst), die 1854 zum 400-jährigen Bestehen der Lukasgilde geschrieben wurde, und die Ouvertüre David Teniers of de boerenkermis (David Teniers oder das Bauernfest), die 1864 während der Antwerpener Kirmesfeierlichkeiten bei der Einweihung des Standbilds von Teniers aufgeführt wurde.

De Burbure komponierte auch absolute Musik, wie beispielsweise 1853 die Symphonie triomphale, die am 26. September 1856 während einer öffentlichen Sitzung der "Académie royale de Belgique" aufgeführt wurde. Darüber hinaus schrieb er viel religiöse Musik. Seine Psalmen Exultate Deo (1849), Caeli enarrant gloriam Dei (1851), In exitu Israël (1858) und die Motetten Jesu dulcis memoria, Cantantibus organis, Levavi oculos erklangen viele Jahre lang vom Chorraum der wichtigsten Kirchen des Landes.

De Burbure legte jahrelang einen unermüdlichen Tatendrang an den Tag. Neben dem Komponieren konzentrierte er sich zunehmend auf die musikwissenschaftliche Forschung, verfasste zahlreiche Publikationen und war außerdem aktives Mitglied verschiedener kultureller und wissenschaftlicher Vereinigungen. So brachte er auch jahrelang – laut Fétis von Oktober 1846 bis 1853 – Ordnung in das Archiv der Antwerpener Liebfrauenkathedrale, das seit 1797 ein großes Chaos war. Im Stadtarchiv von Antwerpen kämpfte er sich ebenfalls durch umfangreiche Sammlungen von Stadtrechnungen und Schiffspapieren.
Auf der Grundlage dieser langjährigen Archivarbeit in Dendermonde, Lüttich und Antwerpen veröffentlichte er eine Reihe von Beiträgen über unter anderem Ockeghem, Pevernage, Pottier, Susato, Luython, Verdonck, Waelrant, Bull und Gossec. Als Bürger von Dendermonde mutmaßte er etwas voreilig, dass Ockeghem Mitbürger gewesen sei, nachdem er in den örtlichen Archiven einen gewissen Jan Van Hockeghem aufgespürt hatte und daraus schloss, dass dieser mit dem Komponisten verwandt sein musste. Das war übrigens eines der Ziele seiner musikwissenschaftlichen Forschung: aufzuzeigen, dass die Polyphonisten aus dem Großraum der Niederlande stammten.

Dennoch leistete er eine den damaligen Umständen entsprechend verdienstvolle musikwissenschaftliche Arbeit, die er überdies anderen gelegentlich selbstlos zur Verfügung stellte. Es ist bekannt, dass de Burbure Fétis viele Informationen für dessen lexikographische Einzelleistung Biographie universelle des musiciens lieferte. Eine Tatsache, die Fétis übrigens in seinem Lexikon in dem Artikel über de Burbure dankbar bestätigt: De Burbure soll ihm demnach Informationen über mehr als hundert Komponisten geliefert haben.

Das Interesse von Burbure beschränkte sich übrigens nicht nur auf die Musik: Er beschäftigte sich auch aktiv mit bildender Kunst, Architektur, Geschichte und vor allem Archäologie. In all diesen Bereichen veröffentlichte er ebenfalls mehrere Publikationen und wurde aufgrund seiner Fachkenntnisse häufig zu Rate gezogen. So war er in Antwerpen Vorsitzender der Kommission, die die Veröffentlichung des Katalogs des Königlichen Museums der Schönen Künste vorbereitete, wurde 1858 Verwalter der Akademie der Schönen Künste, war Vizepräsident der Königlichen Kommission für Denkmalschutz und Präsident der Königlichen Akademie für Archäologie, um nur einige seiner vielen (unbezahlten) Funktionen zu nennen. Darüber hinaus engagierte sich de Burbure auch in der Armenfürsorge und in der Wohltätigkeitsarbeit. Er war Mitglied einer Kommission, die seit 1853 in Antwerpen Suppe austeilte, und Vorstandsmitglied des historischen Sint-Julianusgasthuis.

Seit Anfang der 1880er Jahre hinderte eine Augenkrankheit de Burbure daran, sich weiter mit Archivunterlagen zu befassen, und seine Veröffentlichungen kamen zum Erliegen. Aufgrund seiner Augenprobleme wandte sich de Burbure notgedrungen seiner Jugendliebe, der Archäologie, zu. Die Arbeiten im alten Hafen und in der Altstadt verfolgte er aufmerksam und schaffte es so, viele Objekte in Sicherheit zu bringen. Nach langer Krankheit starb er am 8. Dezember 1889 in Antwerpen. Er wurde in der Familiengruft auf dem Friedhof von Wezembeek beigesetzt, wo seit Menschengedenken das Château de Burbure steht.

Nach seinem Tod schenkte seine Witwe die Manuskripte ihres Mannes, bibliophile Ausgaben, Kuriositäten und Partituren der Stadt Antwerpen. Ein bedeutender Teil dieser Kostbarkeiten wird in der Bibliothek des Königlich-Flämischen Konservatoriums in Antwerpen aufbewahrt. Aus Dankbarkeit für diese Schenkungen benannte die Stadt Antwerpen eine der Straßen rund um das Königliche Museum der Schönen Künste nach Léon de Burbure.

Diese Fantaisie et Air Varié pour cor en Fa ou cornet à pistons wurde 1837 von De Burbure entstand in seiner Geburtsstadt– für Horn in F oder Ventilkornett mit Begleitung eines Streichquartetts oder Klaviers. Nach der Einleitung leitet eine Kadenz über in das einfache, volksliedartige Thema, dem eine Reihe von Variationen folgt. Mit diesem Werk nimmt De Burbure die virtuosen airs variés vorweg, die Jean-Baptiste Arban (1825–1889) in den folgenden Jahren schreiben sollte.

Der Fagottist, Dirigent und Pädagoge Bart Snauwaert (1962–2024) erstellte dieses Arrangement für Blasorchester auf Grundlage der autographen Manuskripte der Fassungen mit Streichquartett und Klavier, die in der Bibliothek des Königlichen Konservatoriums Antwerpen aufbewahrt werden (KVC 85845 und KVC 85846).

Spieldauer: ca. 11 Min. 30 Sek

Jan Dewilde

Diese Partitur wurde in Zusammenarbeit mit dem Studiecentrum voor Vlaamse Muziek veröffentlicht, wo auch die Stimmen erhältlich sind. (www.svm.be)

____________________ FLEMISH ______________________

Léon de Burbure de Wesembeek - Fantaisie et air varié pour cor en Fa ou cornet à pistons

(Dendermonde, 16 augustus 1812 - Antwerpen, 8 december 1889)

(1837)
Bewerking voor harmonieorkest door Bart Snauwaert

Léon de Burbure de Wesembeek werd op 16 augustus 1812 geboren in een oude adellijke familie uit Dendermonde. Zijn vader was ridder Philippe Édouard Guillaume Marie de Burbure de Wesembeek, lid van de Staten-Generaal, districtscommissaris en onderwijsinspecteur. In 1805 huwde hij in Dendermonde met Hélène Thérèse Joséphine de Schoutheete de Ter Varent et Ter Walle, waarna ze vier zonen en een dochter kregen. Naast Léon was ook Gustave (1815-1893) muzikaal begaafd. Hij was een uitstekende zanger en klarinettist, componeerde vooral romances en muziek voor harmonie en was jarenlang inspecteur van het Gentse conservatorium.

Op zijn zevende kreeg Léon muzieklessen (notenleer en cello) van Joseph Troch, een plaatselijke kapelmeester. Hij etaleerde veel aanleg en mocht al vlug als cellist in het orkest van de Onze-Lieve-Vrouwekerk meespelen. Zijn humaniorastudies deed hij aan het Koninklijk College in Gent waar hij verder cello studeerde bij François de Vigne, een leerling van de Franse cellist-componist Nicolas Baudiot. Tijdens zijn rechtenstudies aan de Gentse universiteit stichtte de Burbure het symfonisch orkest 'La Lyre Académique'. Het is met dat orkest dat hij zijn eerste orkestcompositie uitvoerde toen Willem I in juni 1829 een bezoek bracht aan de universiteit van Gent.

Bij het uitbreken van de revolutie van 1830 keerde de Burbure naar zijn geboortestad terug. Met behulp van theoretische werken van Johann Georg Albrechtsberger, Antoine Reicha en François-Joseph Fétis zette hij als autodidact zijn muziekstudies verder. Het is in die periode dat hij Chant des bardes (voor vierstemmig gemengd koor en orkest) schreef. Volgens Fétis (in zijn Biographie universelle des musiciens) speelde de Burbure in die gedwongen jaren van thuiszitten met zijn vader en zijn broers kwartetten van Ignace Pleyel en Joseph Haydn door. Bij de heropening van de universiteit keerde hij naar Gent terug om zijn studies te voltooien: op 8 augustus 1832 behaalde hij zijn diploma in de rechten. Maar zoals Fétis opmerkt : la jurisprudence avait peu d'attrait pour lui, et son doctorat ne fut guère que le luxe de son éducation. Tous ses penchants se résumaient dans son amour pour la musique.

Na zijn terugkeer in Dendermonde werd de Burbure gevraagd de Société philharmonique de Sainte Cécile te leiden. Samen met de dichter Prudens van Duyse (1804-1859), zijn vriend en stadsgenoot, was hij in die jaren bijzonder actief in het plaatselijke culturele leven. In 1832 schreven ze samen L'épée d'honneur offerte au général Chassé. (De Nederlandse generaal David Henry Chassé, door Napoleon 'Général Baïonette' genoemd, die in 1830 met veel élan Antwerpen verdedigde tegen de Belgische revolutionairen en in de citadel standhield tot in 1832. Dat de Burbure deze generaal, die Antwerpen heeft gebombardeerd en daarbij veel slachtoffers heeft gemaakt, bewijst de Burbures orangistische inborst).

De Burbure dirigeerde ook de koormaatschappij Société des choeurs. In 1834 en 1835 dirigeerde hij dit koor tijdens de carnavalsfeesten, waarbij hij zich voor de gelegenheid in het kostuum van een Italiaanse kapelmeester had gestoken. Het koor, dat vooral operakoren op het repertoire had, fusioneerde in 1841 met de 'Société de l'union' en de 'Société Mélophile-solo' tot de 'Société des échos de la Dendre'. Als dirigent werd de Burbure afgevaardigd om in augustus 1845 het eerste Beethovenfest in Bonn bij te wonen. (Op deze driedaagse manifestatie ter gelegenheid van de 75ste geboortedag van Beethoven, was onder andere Franz Liszt aanwezig en werd Louis Spohrs Festkantate voor de onthulling van het standbeeld van de componist uitgevoerd).De Société des échos de la Dendre speelde een prominente rol in het zich ontwikkelende koorleven dat toen vooral in de streek rond Dendermonde floreerde. Het koor behaalde meerdere overwinningen in concoursen, niet zelden met werken van de Burbure. Ook Gioacchino Rossini's Stabat Mater en Le désert van Félicien David stonden op het repertoire. Naast veel koormuziek componeerde de Burbure in die jaren concertouvertures, religieuze muziek, romances en, tussen 1832 en 1835, 37 (!) strijkkwartetten en -kwintetten.

De Burbure volgde het internationale muziekleven op de voet: al kort na de wereldpremière van Giacomo Meyerbeers Les Huguenots (29 februari 1836) schreef Léon de Burbure samen met zijn broer Gustave een orkestfantasie op thema's uit deze opera, een werk dat ze opdroegen aan de 'Société royale d'Harmonie' van Antwerpen. Uit erkentelijkheid werden beide broers erelid van de Antwerpse concertvereniging. In de daar-opvolgende jaren componeerde Léon ondermeer nog een Te Deum en de opera La Serafina. Zijn ouverture voor harmonie-orkest Charles Quint werd in 1840 bekroond door de 'Société des sciences, des arts et des letters du Hainaut' uit Bergen. Die bekroning ging in de Denderstad niet onopgemerkt voorbij: de componist werd in stoet naar zijn ouderlijk huis geleid dat feestelijk versierd was. En Van Duyse publiceerde een artikel in de Gazette van Gent dat begon met de regels: Er woont een zoete nachtegael / Niet verre van de Denderboorden.

Ondertussen was de Burbure ook steeds meer als musicoloog actief. Op vraag van Fétis transcribeerde en bestudeerde hij in 1838 geschriften van Joannes de Muris (ca. 1290-na 1344) en Egidius Carlerius (ca. 1400-1472). Zijn faam groeide en al vlug werd hij gevraagd als lid van de jury van de Prix de Rome, de prestigieuze tweejaarlijkse staatsprijs voor compositie. In 1842 werd hij lid van de kerkraad van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Dendermonde waar hij de archieven ordende en bestudeerde.

Na de dood van zijn moeder in 1846 verbleef hij een tijdje in Luik waar hij de archieven van de kapittelkerk Saint-Lambert onderzocht. Daarna verhuisde hij met zijn vader naar Antwerpen, uitgezwaaid door het koor 'Les échos de la Dendre' dat een volledig afscheidsconcert aan hem wijdde. Zijn oude leermeester Troch componeerde voor de gelegenheid het koor Adieux à Monsieur Léon de Burbure.

Ook in Antwerpen bleef hij aan een hoog tempo verder componeren. Voor het koorfestival dat de Association lyrique anversoise ter gelegenheid van de kermis van 1850 organiseerde, schreef hij De slag bij Doggersbank, een koorwerk dat door 1.500 zangers met begeleiding van een militair muziekkorps werd uitgevoerd. Kort daarna, op 26 augustus 1850, werd in Dendermonde 's morgens zijn Missa in ut uitgevoerd en werd in de namiddag zijn 'ode-symphonie' voor de inhuldiging van het borstbeeld van de historieschrijver David Lindanus door koren en het korps van de burgerwacht gecreëerd. (Lindanus publiceerde in 1612 een geschiedenis van Dendermonde).

De Burbure schreef wel meer gelegenheidswerken: de festiviteiten van de Antwerpse 'Vereniging voor Taal en Kunst' ter gelegenheid van de meerderjarigheid van de Hertog van Brabant (de latere Leopold II) luisterde hij op met de cantate Hoop van België (op tekst van Hendrik Conscience die hij tijdens diens legerdienst ca. 1835 in Dendermonde had leren kennen). Andere gelegenheidscomposities zijn de cantate Hulde aan de kunst, in 1854 geschreven voor het 400-jarig bestaan van de Sint-Lucasgilde, en de ouverture David Teniers of de boerenkermis die tijdens de Antwerpse kermisfeesten van 1864 werd uitgevoerd bij de inhuldiging van het standbeeld van Teniers. Het tijdschrift De Vlaamsche school schreef toen een artikel waarin de Burbures betekenis voor de Vlaamse muziek werd geduid: «Dit stuk, een zijner laatste gewrochten, kenmerkt zich nog steeds door het gemak van schrijven, door den rijkdom aan melody, die in alle de werken van de Burbure doorstralen. Over eenige jaren, uitte een schrijver het gevoelen, dat de Burbure's toonzettingen naar den duitschen stijl overhellen; dit gedacht deelen wij geenszins: vele zijner stukken doen soms aan sommige italiaansche meesters denken, terwijl andere vlaamsch, echt vlaamsch zijn. Wij weten dat het woord van «vlaamsch muziek» aan vele personen vreemd voorkomt; dat aan vele, het bestaan van een vlaamsch opera onmogelijk toeschijnt. Het is waar, die personen hebben tot staving hunner ongerijmde bewering, den staat van onbezieldheid, van levensloosheid, waarin onze nationale muziekkunst sedert zoo vele jaren verkeerd heeft; zij hebben voor hun, de verbastering die bij onze Belgische toonzetters, een tweede natuur geworden was; doch, wie sinds eenige jaren twijfelt nog aan de verrijzenis onzer vlaamsche muziekkunst? Wie, die niet door vooringenomenheid verblind is, miskent nog den sterken spoorslag die onze nationale muziekkunst gegeven wordt door de werken van Benoit, Van den Eede, en andere jonge toonzetters? Nu het verheugt ons te bestatigen, dat ridder Leo de Burbure veel gedaan heeft voor de vlaamsche muziek: de vlaamsche kooren en kantaten, die hij sinds dertig jaren geschreven heeft, zijn daar om het te bewijzen; zijne geschriften over de geschiedenis der oude vlaamsche muziekschool in de 16e en 17e eeuwen bekrachtigen ons gezegde.

De Burbure componeerde ook absolute muziek, zoals in 1853 de Symphonie triomphale die op 26 september 1856 werd uitgevoerd tijdens een publieke zitting van de Académie Royale de Belgique. Daarnaast schreef hij veel religieuze muziek. Zijn psalmen Exultate Deo (1849), Caeli enarrant gloriam Dei (1851), In exitu Israël (1858) en de motetten Jesu dulcis memoria, Cantantibus organis, Levavi oculos weerklonken vele jaren lang van op het doksaal van de belangrijkste kerken van het land.

De Burbure legde jarenlang een onvermoeibare dadendrang aan de dag. Naast het componeren, stortte hij zich steeds meer op het musicologisch onderzoek, schreef hij een waslijst publicaties bijeen en was hij bovendien werkend lid van diverse culturele en wetenschappelijke verenigingen. Zo ordende hij jarenlang - van oktober 1846 tot 1853, volgens Fétis - het archief van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, dat sinds 1797 in de grootste wanorde verkeerde. Ook in het Antwerps stadsarchief worstelde hij zich door omvangrijke collecties stadsrekeningen en schepenbrieven.

Op basis van dit jarenlange archiefwerk in Dendermonde, Luik en Antwerpen publiceerde hij een resem bijdragen over, onder anderen, Ockeghem, Pevernage, Pottier, Susato, Luython, Verdonck, Waelrant, Bull en Gossec. Als Dendermondenaar claimde hij iets te voortvarend Ockeghem als een stadsgenoot, nadat hij in de plaatselijke archieven ene Jan Van Hockeghem had getraceerd en daaruit deduceerde dat dit familie van de componist moest zijn. Dat was trouwens een van de betrachtingen van zijn musicologisch onderzoek: aantonen dat de polyfonisten van groot-Nederlandse afkomst waren. In zijn studie uit 1853 over Ockeghem schreef hij: Hoe zonderling was het lot van de meeste onzer vaderlandsche kunstenaers! Hun naem blonk schitterend by den vreemde, terwyl hy van hunnen geboortegrond soms gansch verdwenen was. Vooral was dit het lot der toonkunstenaren, wier bestaen in de vergetelheid ware gebleven, hadden de kerken hunne meesterstukken niet als een heiligen schat bewaerd. (...) Het is op Nederlandschen bodem dat de grootste toonkundigen der verledene eeuwen geboren werden; in onze kerken vormden zy zich; zoo lang wij onze oude rekeningen en registers niet vergaderd en met de grootste nauwkeurigheid doorzocht zullen hebben, mogen wy de hoop voeden van in ons midden de bewyzen des bestaens onzer groote meesters te vinden, mogen wy de hoop voeden van eens, met de bewysstukken in de hand, al die glansryke namen, welke ons de vreemden zoo lang betwistten, als ons erfdeel terug te eischen.

Toch leverde hij, gezien de tijdsomstandigheden, verdienstelijk musicologisch werk. Werk dat hij bovendien soms onbaatzuchtig ter beschikking van anderen stelde. In een in het AMVC-Letterenhuis (Antwerpen) bewaarde brief uit 1851 aan ene Peter Jozef Visschers schrijft hij: C'est Mr. Fétis qui a rédigé la note qui concerne quelques unes de mes découvertes relatives à l'histoire de la musique Belge, dont je lui avais communiqué verbalement les détails au mois de janvier dernier. Het is geweten dat de Burbure Fétis veel informatie aanreikte voor diens éénmans-encyclopedie Biographie universelle des musiciens. Iets wat Fétis trouwens in die encyclopedie in zijn artikel over de Burbure dankbaar bevestigt: de Burbure zou hem informatie over meer dan honderd componisten bezorgd hebben.

Ook de Antwerpse componist en musicoloog Alphonse Goovaerts benadrukte de Burbures generositeit: Léon de Burbure ne connaissait pas la jalousie. Il savait applaudir ceux qui, sur les mêmes terrains qu'il défrichait avec tant de science, produisaient de bons travaux. D'un autre côté, nous ne l'avons jamais entendu critiquer ceux qui en faisaient de médiocres.

En over zijn verdiensten als musicoloog getuigde François-Auguste Gevaert: Il a contribué, dans une propor-tion considérable, à enrichir l'histoire de notre ancienne et glorieuse école de musique, en exhumant de l'oubli beaucoup de compositeurs belges, en apportant une foule de détails ignorés sur la vie de quelques-uns des plus célèbres. On peut dire qu'il possédait à un haut degré les qualités essentielles du vrai chercheur: une curiosité universelle et toujours en éveil, une patience inaccessible au découragement, une sagacité rare et, en même temps que tout cela, un enthousiasme juvénile pour la gloire artistique de notre patrie. (...) Peu d'hommes ont connu aussi à fond notre grand période musicale du XVe et du XVIe siècle.

De Burbures belangstelling beperkte zich trouwens niet tot de muziek: hij was ook actief bezig met beeldende kunsten, architectuur, geschiedenis en vooral archeologie. Ook in al deze domeinen heeft hij meerdere publicaties op zijn naam staan en werd op zijn expertise een beroep gedaan. Zo was hij in Antwerpen voorzitter van de commissie die de publicatie van de catalogus van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten voorbereidde, werd hij in 1858 administrateur van de Academie voor Schone Kunsten, was hij ondervoorzitter van de 'Commission royale des monuments' en voorzitter van de 'Académie d'archéologie'. Om maar enkele van zijn vele (onbezoldigde) functies te noemen. Daarnaast engageerde de Burbure zich ook in de armenzorg en liefdadigheidswerk. Hij was lid van een commissie die sinds 1853 in Antwerpen soep bedeelde en was bestuurslid van het Sint-Julianusgasthuis.

Vanaf het begin van de jaren 1880 belemmerde een oogziekte de Burbure het turen op archiefpapieren en stokten zijn publicaties. Dat zijn oogproblemen een zware handicap vormden, toont een brief die hij op 7 augustus 1888 aan Emanuel Hiel liet schrijven, waarin hij meedeelde dat het mij volstrekt onmogelijk [is] de vleiende taak van erevoorzitter der De Keyserfeesten te aanvaarden. Mijne zwakke gezondheid laat mij niet toe dergelijke functien waar te nemen. Het spijt me bovendien geen mijner samenstellingen in het album te kunnen plaatsen, daar mijn verzwakt gezicht alle muziekschrijven onmogelijk maakt. (De De Keyserfeesten werden georganiseerd ter gelegenheid van het bezoek van Polydoor De Keyser, de Lord-Major van Londen, aan zijn geboortestad Dendermonde. Peter Benoit componeerde voor die gelegenheid op tekst van Dendermondenaar Emanuel Hiel een Heilgroet).

Door zijn oogproblemen verlegde de Burbure zijn aandacht noodgedwongen naar een jeugdliefde, de archeologie. De werken in de oude haven en de oude stad volgde hij op de voet en zo slaagde hij erin om vele objecten in veiligheid te brengen. Zo zou hij Romeinse potten aan het Museum Vleeshuis hebben geschonken. Hij vatte nog een studie over de Burg aan, maar dat werk heeft hij niet meer kunnen voltooien. Na een lange ziekte stierf hij in Antwerpen op 8 december 1889. Hij werd begraven in het familiegraf op het kerkhof van Wezembeek waar sinds mensenheugenis het Château de Burbure staat.

Na zijn dood constateerde het muziektijdschrift Le guide musical (22 december 1889): La ville de Termonde a perdu dans la personne de Burbure un de ses plus éminents citoyens, et Anvers qu'il affectionnait presqu'à l'égale de sa ville natale, conserva longtemps le souvenir des travaux incessants et des recherches consciencieuses qu'il y fit, pendant plus de quarante années, dans le domaine des beaux-arts et des belles lettres.

Na zijn dood schonk zijn weduwe zijn manuscripten, bibliofiele uitgaven, curiosa en partituren aan de stad Antwerpen. Een belangwekkend deel van die preciosa wordt bewaard in de bibliotheek van het Koninklijk Vlaams Conservatorium in Antwerpen. Uit dankbaarheid voor die schenkingen gaf de stad Antwerpen de naam Léon de Burbure aan een van de straten rond het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten.

Deze Fantaisie et air varié pour cor en Fa ou cornet à pistons schreef de Burbure in 1837 in zijn geboortestad voor hoorn in F of ventielkornet met begeleiding van strijkkwartet of piano. Na de inleiding maakt een cadens de overgang naar het eenvoudige, volksliedachtige thema waarna de variaties volgen. De Burbure preludeert hiermee de virtuoze 'airs variés' die Jean-Baptiste Arban (1825-1889) in de volgende jaren zou schrijven.

Fagottist, dirigent en pedagoog Bart Snauwaert (1962-2024) maakte dit arrangement voor harmonieorkest op basis van de autografische manuscripten van de versies met strijkkwartet en met piano die bewaard worden in de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen (KVC 85845 en KVC 85846).

Duur: ca. 11'30"

Jan Dewilde

Deze partituur werd gepubliceerd in samenwerking met het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek waar ook de partijen te verkrijgen zijn. (www.svm.be).

< back to overview Repertoire & Opera Explorer