< back to overview Repertoire & Opera Explorer
Herman Roelstraete - Youth album. Four sonatinas for piano, op. 119
(Lauwe, 20 October 1925 - Kortrijk, 1 April 1985)
(1973-1979)
Herman Roelstraete received his first music training at the Torhout Normal School where he studied to become a liturgical organist. These studies sparked his lifelong interest in Gregorian chant, the organ and the Flemish Movement. In 1942 he went to the School for Religious Music (the 'Lemmens Institute') in Mechelen, where he had eminent teachers such as Henri Durieux (harmony), Marinus de Jong (piano and counterpoint), Flor Peeters (organ) and Jules Van Nuffel (choir conducting and music aesthetics). Van Nuffel, who lead the publication of Philippe de Monte's work, introduced him to Flemish polyphony.
After graduating magna cum laude and as a 'Laureate of the Lemmens Institute', he continued his studies at the Royal Conservatory of Brussels. He received the awards for singing (under Maurice Weynandt), counterpoint (under Marcel Poot) and organ (under Paul de Maleingrau). Finally, in 1957, he went on to study dodecaphony under Mátyás Seiber.
In the meantime he strongly influenced the cultural life in the region of his hometown: he founded choirs, ensembles and orchestras; he maintained close contacts with the many amateur choirs he mentored, he performed research on folk songs and became the director of the Music Academy in Izegem. In addition, he also had a short singing career as a soloist (high tenor), but in 1953 a temporary vocal cord paralysis ended this abruptly. However, as a concert organist he continued to perform throughout his entire career.
Throughout his career and like many others in his generation (Frits Celis, Roland Coryn, Vic Nees), he was involved in reviving the forgotten or neglected music of his predecessors, such as Frans J. Krafft (1727-1795), Pieter Vanderghinste (1789-1860), Philippe vanden Berghe (1822-1885), Edward Mechelaere (1827-1906), Peter Benoit (1834-1901), Edgar Tinel (1854-1912) and Alfons Mervillie (1856-1942). Roelstraete made new arrangements of various works by these composers, allowing them to be performed in a contemporary setting. Some of these arrangements were published by Musica Flandrorum, a foundation he established in 1978 to revive the work of forgotten Flemish composers.
He also promoted these oeuvres through his career as a conductor. In 1967, the city of Antwerp and the Peter Benoit Fund awarded him the Peter Benoit Award for his performance of Benoit's Drama Christi and in 1983, the Belgian music press gave him the 'Snepvangersprijs' for his recording of Benoit's Requiem. As an organologist, he studied the organ building Anneessens family and he made an inventory of countless Flemish organs.
Roelstraete left behind a varied oeuvre of about 160 opus numbers and representing nearly all genres, except for opera. He particularly focused on choir music (both a cappella pieces and oratoria), but he rest of his oeuvre often remains overlooked. He might have written his best pages in his chamber music, especially in the three string quartets, which he composed when he was already in his fifties and battling growing health problems. Throughout his oeuvre, Roelstraete always strove towards a balance between tradition (Gregorian, baroque, neoclassicism) and new ideas (polytonality, polymodality, seriality, dodecaphony). He was a strong counterpointist, but attached great importance to expressive melody. His work hovers between expressionist, vitalistic pages and - especially towards the end of his life - meditative and elegiac compositions. A significant part of his oeuvre is religiously inspired.
As the director of a music school, Roelstraete composed several educational piano works, although he also wrote some pieces for the children of friends and acquaintances. His intention was always to challenge young pianists musically. In Sonatina No. 1 (1973), for example, he alternates the typical pre-classical "sonatina style" in the first movement and in the Minuet with a more personal, modal tonality. In Sonatina No. 2 (1976), a prelude leads to a theme with five variations. For the theme, Roelstraete chose the folk song Geef wat om de rommelpot(Give something for the rumbling pot1), as it was recorded by Edmond de Coussemaker in his song collection Chants populaires de Flamands de France (1856). Sonatina No. 4 (1976) is fascinating because of the alternation between classical tonality and (poly)modality. Roelstraete does not provide a lot of indications for phrasing and articulation: he places the responsibility for this on the young pianist. An exception is the Piu marcato section in Sonatina No. 3 (1979), where he does indicate the phrasing in the right hand.
Jan Dewilde
1 An old folk music instrument made from a clay pot with a membrane stretched over it (e.g. a pig's bladder). A stick coated with resin is inserted through the centre of the membrane and rubbed to make the membrane vibrate.
This publication is a facsimile of an edition by Luc Goosen (1937-2003), a student of Herman Roelstraete, and is published in cooperation with the Centre for the Study of Flemish Music (www.svm.be).
Herman Roelstraete - Jugendalbum. Vier Sonatinen für Klavier, op. 119
(20. Oktober 1925 in Lauwe – 1. April 1985 in Kortrijk)
(1973-1979)
Herman Roelstraete begann sein Musikstudium an der Lehrerbildungsanstalt von Torhout, wo er den Lehrgang für Küster belegte. Dort bekam sein lebenslanges Interesse für den gregorianischen Gesang, die Orgel und die flämische Kulturbewegung starke Impulse. Im Jahre 1942 immatrikulierte er sich am Institut für Kirchenmusik in Mecheln (Lemmensinstitut). Zu seinen herausragenden Lehrern zählten Henri Durieux (Harmonielehre), Marinus de Jong (Klavier und Kontrapunkt), Flor Peeters (Orgel) und Jules Van Nuffel (Chorleitung und Musikästhetik). Durch Van Nuffel, der die Edition der Werke von Philippus de Monte leitete, lernte er damals auch die flämischen Polyfonisten kennen.
Nachdem er sein Studium in Mecheln als "Laureat des Lemmensinstituts" mit magna cum laude absolviert hatte, bildete er sich am Königlichen Konservatorium von Brüssel weiter. Er schloss seine Ausbildung mit den Diplomen für Gesang (bei Maurice Weynandt), Kontrapunkt (bei Marcel Poot) und Orgel (bei Paul de Maleingrau) ab. Ferner vertiefte er sich 1957 bei Mátyás Seiber noch in das Studium der Zwölftonmusik.
Unterdessen wuchs sein Einfluss auf das kulturelle Leben seiner westflämischen Heimat. Er gründete Chöre, Ensembles und Orchester, unterhielt enge Kontakte zu vielen Liebhaberchören, die er auch begleitete, widmete sich der Volksliedforschung und wurde 1950 Direktor der Musikschule von Izegem. Daneben hatte er auch eine kurze Karriere als Sänger (hoher Tenor), aber wegen einer zeitweiligen Lähmung der Stimmbänder brach er diese 1953 kurzentschlossen ab. Als Konzertorganist dagegen blieb er stets aktiv.
Ebenso wie andere Kollegen seiner Generation (Frits Celis, Roland Coryn, Vic Nees) setzte er sich sein Leben lang für vergessene oder unterschätzte Werke seiner Vorgänger ein, unter anderen Frans J. Krafft (1727-1795), Pieter Vanderghinste (1789-1860), Philippe Vanden Berghe (1822-1885), Edward Mechelaere (1827-1906), Peter Benoit (1834-1901), Edgar Tinel (1854-1912) und Alfons Mervillie (1856-1942). Roelstraete bearbeitete eine Anzahl Werke dieser Komponisten, um sie für die zeitgenössische Praxis zu erschließen. Manche wurden bei Musica Flandrorum herausgegeben, einer Stiftung, die er 1978 selbst ins Leben gerufen hatte, um das Schaffen vergessener flämischer Komponisten wieder zugänglich zu machen.
Auch als Dirigent setzte er sich für diese Musik ein. Im Jahr 1967 bekam er von der Stadt Antwerpen und dem Peter Benoit Fonds den Peter Benoit-Preis für seine Aufführung von Benoits Drama Christi, und 1983 erkannte die belgische Musikpresse ihm den Snepvangers-Preis für seine Aufnahme des Requiem von Benoit zu. Als Orgelfachmann erforschte er die Geschichte der Orgelbauerfamilie Anneessens und inventarisierte zahlreiche flämische Orgeln.
Roelstraete hinterließ ein vielgestaltiges Gesamtwerk mit ungefähr 160 Opusnummern, in denen außer der Oper fast alle Gattungen vertreten sind. Sein besonderes Interesse galt der Chormusik – von A-cappella-Werken bis zu Oratorien – wodurch jedoch sein übriges Œuvre allzu oft vergessen wurde. Seine besten Schöpfungen finden sich wohl in seiner Kammermusik, nicht zuletzt in seinen drei Streichquartetten, die er als Fünfzigjähriger schrieb, als er schon mit zunehmenden Gesundheitsproblemen zu kämpfen hatte. In seinem gesamten Werk sucht Roelstraete nach einem Gleichgewicht zwischen Überlieferung (Gregorianisch, Barockformen, Neoklassizismus) und Erneuerung (Polytonalität, Serielle Musik, Dodekafonie). Kontrapunkt war seine Stärke; gleichzeitig war ihm aber auch eine ausdrucksvolle Melodieführung sehr wichtig. Sein Werk bewegt sich hin und her zwischen expressionistischen, vitalistischen Schöpfungen und, besonders gegen Ende seines Lebens, meditativen und elegischen Kompositionen. Ein Großteil seines Œuvres hat einen religiösen Charakter oder Hintergrund.
Als Direktor einer Musikschule komponierte Roelstraete mehrere pädagogische Klavierwerke, obwohl er einige Stücke auch für Kinder von Freunden und Bekannten schrieb. Dabei lag sein Bestreben immer darin, die jungen Pianisten auch musikalisch herauszufordern. Bei der Sonatine Nr. 1 (1973) wechselt er beispielsweise den typischen vorklassischen "Sonatinenstil" im ersten Satz und im Menuett mit einer persönlicheren, modal geprägten Tonsprache ab. Bei der Sonatine Nr. 2 (1976) führt ein Präludium zu einem Thema mit fünf Variationen. Als Thema wählte Roelstraete das Volkslied Geef wat om de rommelpot ["Eine kleine Spende für den Brummtopf", ein altes Musikinstrument1], wie es von Edmond de Coussemaker in seiner Liedersammlung Chants populaires de Flamands de France (1856) aufgezeichnet wurde. Die Sonatine Nr. 4 (1976) wiederum begeistert durch den Wechsel zwischen klassischer Tonalität und (Poly-) Modalität. Roelstraete geht auch sparsam mit Angaben zu Phrasierung und Artikulation um und überlässt die Verantwortung hierfür dem jungen Pianisten. Eine Ausnahme bildet der Teil Piu marcato aus der Sonatine Nr. 3 (1979), in dem die Phrasierung in der rechten Hand angegeben ist.
Jan Dewilde
(Übersetzung: Eva-Maria Kintzel)
1 Ein altes Volksmusikinstrument, das aus einem Tontopf mit einer darüber gespannten Membran (z. B. einer Schweineblase) besteht. Ein mit Harz überzogener Stab wird durch die Mitte der Membran gesteckt und gerieben, um die Membran zum Schwingen zu bringen.
Diese Publikation ist ein Faksimile einer Ausgabe von Luc Goosen (1937-2003), einem Schüler von Herman Roelstraete. Diese Partitur wurde herausgegeben in Zusammenarbeit mit dem Studienzentrum für Flämische Musik (www.svm.be).
Herman Roelstraete - Jeugdalbum. Vier sonatines voor piano, op. 119
(Lauwe, 20 oktober 1925 - Kortrijk, 1 april 1985)
(1973-1979)
Herman Roelstraete deed zijn eerste muziekstudies aan de Normaalschool van Torhout waar hij de koster-opleiding volgde. Het is daar dat zijn levenslange belangstelling voor het gregoriaans, het orgel en de Vlaamse Beweging werd aangewakkerd. In 1942 trok hij naar het Interdiocesaan hoger instituut voor kerkelijke muziek (het 'Lemmensinstituut') in Mechelen, waar hij eminente leraars had als Henri Durieux (harmonie), Marinus de Jong (piano en contrapunt), Flor Peeters (orgel) en Jules Van Nuffel (koordirectie en muziekesthetica). Via Van Nuffel, die de publicatie van het werk van Philippe de Monte leidde, leerde hij in die periode de Vlaamse polyfonisten kennen.
Nadat hij in Mechelen met grote onderscheiding en als 'Laureaat van het Lemmensinstituut' was afgestudeerd, ging hij zich aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel vervolmaken. Hij haalde er eerste prijzen zang (bij Maurice Weynandt), contrapunt (bij Marcel Poot) en orgel (bij Paul de Maleingrau). Tenslotte ging hij in 1957 dodecafonie studeren bij Mátyás Seiber.
Ondertussen drukte hij in zijn geboortestreek steeds meer een stempel op het culturele leven: hij richtte koren, ensembles en orkesten op; onderhield intense contacten met vele amateurkoren die hij begeleidde; deed onderzoek naar volksliederen en werd in 1950 directeur van de Muziekacademie van Izegem. Daarnaast had hij een korte carrière als zangsolist (hoge tenor), maar een tijdelijke verlamming van de stembanden maakte daar in 1953 een abrupt einde aan. Als concertorganist zou hij zijn carrière lang blijven concerteren.
Zoals andere collega's van zijn generatie (Frits Celis, Roland Coryn, Vic Nees) heeft hij zich zijn carrière lang sterk geëngageerd voor het vergeten of verwaarloosd werk van zijn voorgangers, zoals Frans J. Krafft (1727- 1795), Pieter Vanderghinste (1789-1860), Philippe vanden Berghe (1822-1885), Edward Mechelaere (1827- 1906), Peter Benoit (1834-1901), Edgar Tinel (1854-1912) en Alfons Mervillie (1856-1942). Van verschillende werken van deze componisten maakte Roelstraete bewerkingen zodat ze opnieuw voor de hedendaagse uitvoeringspraktijk beschikbaar waren. Sommige van die bewerkingen werden gepubliceerd door Musica Flandrorum, een stichting die hij in 1978 in het leven heeft geroepen om het werk van vergeten Vlaamse componisten te doen herleven.
Ook als dirigent promootte hij die muziek. In 1967 kreeg hij van de stad Antwerpen en het Peter Benoitfonds de Prijs Peter Benoit voor zijn uitvoering van Benoits Drama Christi en in 1983 kende de Belgische muziekpers hem de Snepvangersprijs toe voor zijn opname van Benoits Requiem.
Als organoloog bestudeerde hij de orgelbouwerfamilie Anneessens en inventariseerde hij tal van Vlaamse orgels.
Roelstraete liet een gevarieerd oeuvre na van ongeveer 160 opusnummers waarin zowat alle genres vertegenwoordigd zijn, opera uitgezonderd. Zijn bijzondere aandacht ging uit naar de koormuziek – van a capellawerken tot oratoria –, maar al te vaak wordt daardoor de rest van zijn oeuvre vergeten. Misschien schreef hij wel zijn beste bladzijden in zijn kamermuziek en dan vooral in de drie strijkkwartetten die hij pas na zijn vijftigste, toen hij steeds grotere gezondheidsproblemen kreeg, componeerde.
Doorheen zijn oeuvre zocht Roelstraete naar een evenwicht tussen traditie (gregoriaans, barokvormen, neoclassicisme) en vernieuwing (polytonaliteit, polymodaliteit, serialiteit, dodecafonie). Hij was een sterk contrapuntist, maar hechtte daarbij groot belang aan een expressieve melodievoering. Zijn werk pendelt tussen expressionistische, vitalistische bladzijden en, zeker naar het einde van zijn leven toe, meditatieve en elegische composities. Een belangrijk deel van zijn werk is religieus geïnspireerd.
Als directeur van een muziekschool schreef Roelstraete meerdere pedagogische pianowerken, al schreef hij sommige werkjes ook voor kinderen van vrienden en kennissen. Daarbij was het altijd zijn bedoeling om de jonge pianistjes ook muzikaal uit te dagen. Zo wisselt hij bijvoorbeeld in Sonatine nr. 1 (1973) de typische preklassieke 'sonatine-stijl' in het eerste deel en in het Menuet af met een meer persoonlijke, modaal getinte toonspraak. In de Sonatine nr. 2 (1976) leidt een prelude naar een thema met vijf variaties. Als thema koos Roelstraete voor het volkslied Geef wat om de rommelpot1, zoals het werd opgetekend door Edmond de Coussemaker in zijn liedverzameling Chants populaires de Flamands de France (1856). De Sonatine nr. 4 (1976) wordt dan weer boeiend door de afwisseling tussen de klassieke tonaliteit en (poly)modaliteit. Roelstraete is ook karig met aanduidingen voor fraseringen en articulatie: hij legt de verantwoordelijkheid hier bij de jonge pianist. Een uitzondering is het deel Piu marcato in Sonatine nr. 3 (1979) waar de frasering in de rechterhand wél is aangegeven.
Jan Dewilde
1 Een oud volksmuziekinstrument, gemaakt met een aardewerken pot waarover een membraan is gespannen (bijvoorbeeld een varkensblaas). Door het midden van het vlies wordt een stokje gestoken dat met hars is bestreken en dat door een wrijvende beweging het membraan aan het trillen brengt.
Deze uitgave is een facsimile van een editie door Luc Goosen (1937-2003), een leerling van Herman Roelstraete, en werd uitgegeven in samenwerking met het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek (www.svm.be).
< back to overview Repertoire & Opera Explorer