Rosa Granjé - Herdersdicht (Pastoral poem)

< back to overview Repertoire & Opera Explorer

Rosa Granjé - Herdersdicht (Pastoral poem), Eclogue for flute with keyboard accompaniment

(Antwerp, 23 November 1907 - Borgerhout, 14 January 1983)

Rosa Granjé studied at the Royal Flemish Conservatoire of Antwerp where the conductor-composer Flor Alpaerts (1876-1954) was her main teacher. Alpaerts, who taught counterpoint and fugue from 1924 onwards and became head of the Antwerp Conservatoire in 1933, strongly supported her in her early years as a composer. In 1934, for instance, he conducted her Zomerindruk (Summer Impression) (based on an excerpt from the popular novel De Witte (1920) by Ernest Claes).
The work was well-received, although the reviewer of De Volksgazet (1 February 1934) seemed somewhat surprised that this composition was the work of a woman: ‚This work may be called a true surprise, and for a female element at that. Many works by forces with established reputations do not achieve the richness and spontaneity of ideas that Zomerindruk contains.‘ Later that year, Alpaerts programmed the work again, this time at the annual diploma ceremony of the Conservatoire. On 2 May 1934 Het Laatste Nieuws wrote: ‚There is personality and freshness and already a great deal of harmonic understanding in this youthful work, which earned the young vocal artist a veritable ovation.‘ The critic of De Schelde (2 May 1934) also praised the young composer: ‚This young artist brings us everything that gives us the right to believe in her. She successfully avoids the usual shortcoming of the young, namely to fill a work with young, only partially digested wisdom and skill, - on the contrary, the means are sober and to the point, the colours well-chosen and undiluted. Ms Granjé has a sense of form and orchestral plasticity, has a remarkably fine and witty sense of the instrumental voices, feels personally powerful and fresh when it comes to the essence of things, has poetic feeling and sufficient architectural experience, understanding and awareness to clearly and harmoniously express what she has to say.‘

As recently as 1934, she was awarded, along with Walter Weyler, as the first laureate of the fugue and counterpoint exam - for which she was rewarded with orchestral scores by Peter Benoit - and she received the Albert De Vleeshouwer Prize for her work Luimige fantasia (Idle Fantasia) for clarinet and piano.

After that, Alpaerts still continued to give her plenty of support. In 1935, he conducted her Ballade op Heer Halewijn (Ballad to Lord Halewijn). One reviewer wrote: ‚The mystical and tough character of the old Flemish song resounds from the well-balanced constructed and skilfully orchestrated ballad and reveals the best of this composer.‘ (Het Laatste Nieuws, 13 December 1935). That same year, she also participated in the Prix de Rome where she received an honourable mention (the laureate was René Defossez).
Her Summer Impression would remain her most popular orchestral work. Alpaerts conducted it also in 1938 at the Zoo Concerts and as well on 15 January 1941 for Zender Brussel, the propaganda station controlled by the German occupier. By that time, she had also composed some chamber music works, including a string quartet, and songs.

Notwithstanding this rather promising start, she seems to have traded composing for
teaching. From 1940 to 1970, she was a music teacher at the Royal Girls‘ Secondary School in Antwerp and from 1 October 1942 until 26 April 1973 she worked at the Antwerp Conservatoire, first as an ‚assistant teacher‘ of harmony and from 1954 as a harmony teacher.

It is not clear when Rosa Granjé composed this Herdersdicht (Pastoral Poem), but presumably it was around 1934-1935. The subtitle ‘Eclogue’ goes back to Vergil‘s collection of poems Eclogae or Bucolica in which he introduced idealised pastoral poetry as a new genre. The genre was also popular in the Renaissance and would later emerge in music thanks to composers such as Franz Liszt (Années de pèlerinage) and Igor Stravinsky (Duo concertant and Ode) and as a title to numerous chamber music works for woodwinds.

Jan Dewilde
(translation: Jasmien Dewilde)

Editorial notes
B. 12 – Deleted flute time signature change
B. 67 – Added “a tempo” after Rall.
B. 33, 37, 48, 51, 52, 66, – Rhythm changed to tuplet for consistency

This score was edited by Jopfen Music based on the autograph manuscript from the library of the Royal Conservatoire of Antwerp (KVC 61839) and was published in collaboration with the Study Centre for Flemish Music (www.svm.be).

Rosa Granjé - Hirtengedicht, Ekloge für Flöte mit Klavierbegleitung

(23. November 1907 in Antwerpen – 14. Januar 1983 in Borgerhout)

Rosa Granjé studierte am Königlich Flämischen Konservatorium in Antwerpen, wo der Dirigent und Komponist Flor Alpaerts (1876-1954) ihr wichtigster Lehrer war. Alpaerts, der ab 1924 Kontrapunkt und Fuge unterrichtete und 1933 Direktor des Konservatoriums wurde, unterstützte sie in ihren ersten Jahren als Komponistin sehr. So dirigierte er zum Beispiel 1934 bei den sogenannten Dierentuinconcerten im Antwerpener Zoo ihre Komposition Zomerindruk (Sommerimpression), ein Stück, das auf einem Auszug aus Ernest Claes‘ populärem Roman De Witte (1920, deutscher Titel Flachskopf, 1985) basiert. Das Werk wurde positiv aufgenommen, obwohl sich der Rezensent der Zeitung De Volksgazet (1. Februar 1934) einigermaßen erstaunt zeigte, dass diese Komposition das Werk einer Frau war: „Dieses Werk kann als eine echte Überraschung bezeichnet werden, vor allem, weil es von einer weiblichen Person stammt. Viele Werke von renommierten Komponisten erreichen nicht den Reichtum und die Spontaneität der Ideen, die Zomerindruk enthält.“ Später im selben Jahr programmierte Alpaerts das Werk erneut, diesmal bei der jährlichen Abschlussfeier des Konservatoriums. Die Zeitung Het Laatste Nieuws schrieb am 2. Mai 1934: „Es steckt Persönlichkeit und Frische und schon viel harmonisches Verständnis in diesem Jugendwerk, das der jungen Tonkünstlerin eine wahre Ovation bescherte“. Auch der Rezensent von De Schelde (2. Mai 1934) lobte die junge Komponistin: „Diese junge Künstlerin bringt alles mit, was uns zurecht an sie glauben lässt. Sie versteht es, das verbreitete Übel der Jugend, ein Werk mit jugendlich schlechter und halbverdauter Weisheit und Kenntnis vollzustopfen, zu vermeiden. Vielmehr sind ihre Mittel nüchtern und zielsicher, die Farben gut gewählt, am rechten Platz und ungetrübt. Fräulein Granjé hat einen Sinn für Form und orchestrale Plastizität, ein bemerkenswert feines und geistreiches Gespür für die Instrumentalstimmen, verfügt über ein starkes und frisches persönliches Verhältnis zum Wesen der Dinge sowie über Gefühl für Poesie und genügend architektonische Erfahrung, Verständnis und Bewusstsein, um klar und harmonisch auszudrücken, was sie zu sagen hat.“

Noch im Jahr 1934 wurde sie gemeinsam mit Walter Weyler zur Trägerin des 1. Preises im Examensfach Fuge und Kontrapunkt gekürt – wofür sie mit Orchesterpartituren von Peter Benoit belohnt wurde – und erhielt den Albert-De-Vleeshouwer-Preis für ihr Werk Luimige fantasia (Launische Phantasie) für Klarinette und Klavier.

Auch danach noch unterstützte Alpaerts sie nach Kräften. 1935 dirigierte er in den Zoo-Konzerten ihre Ballade op Heer Halewijn. Ein Rezensent schrieb: „Der mystische und zugleich starke Charakter des alten flämischen Liedes tritt in dieser ausgewogen konstruierten und geschickt instrumentierten Ballade deutlich zutage und gibt Anlass, große Hoffnungen in diese Komponistin zu setzen“. (Het Laatste Nieuws, 13. Dezember 1935). Im selben Jahr nahm sie auch am Prix de Rome teil, wo sie mit einer „ehrenvollen Erwähnung“ gewürdigt wurde (Preisträger war René Defossez).
Ihr Werk Zomerindruk sollte ihr populärstes Orchesterwerk bleiben. Alpaerts dirigierte es noch 1938 bei den Antwerpener Zoo-Konzerten und am 15. Januar 1941 für den von den deutschen Besatzern kontrollierten Propagandasender Zender Brussel. Inzwischen hatte sie auch noch einige Kammermusikwerke, darunter ein Streichquartett, und Lieder komponiert.

Trotz dieses doch so vielversprechenden Starts scheint sie das Komponieren gegen das Unterrichten eingetauscht zu haben. Von 1940 bis 1970 war sie Musiklehrerin am Königlichen Mädchenlyzeum in Antwerpen und vom 1. Oktober 1942 bis zum 26. April 1973 am Antwerpener Konservatorium, zunächst als „Hilfslehrerin“ für Harmonielehre und ab 1954 schließlich als Dozentin für Harmonielehre.

Es ist nicht klar, wann Rosa Granjé Herdersdicht komponiert hat, aber wahrscheinlich um 1934-1935. Der Untertitel Églogue (dt. Ekloge) geht auf Vergils Gedichtsammlung Eclogae oder Bucolica zurück, in der er die idealisierte Hirtendichtung als neue Gattung introduzierte. Die Gattung war auch in der Renaissance beliebt und tauchte später in der Musik von Komponisten wie Franz Liszt (Années de pèlerinage) und Igor Strawinsky (Duo concertant und Ode) sowie als Titel zahlreicher Kammermusikwerke für Holzbläser auf.

Jan Dewilde
(Übersetzung: Eva-Maria Kintzel)

Diese Partitur wurde von Jopfen Music auf der Grundlage des autographischen Manuskripts aus der Bibliothek des Königlichen Konservatoriums von Antwerpen (KVC 61839) herausgegeben und in Zusammenarbeit mit dem Studiecentrum voor Vlaamse Muziek (www.svm.be) veröffentlicht.

-------------------------- FLEMISH --------------------------

Rosa Granjé - Herdersdicht, Églogue voor fluit met klavierbegeleiding

(Antwerpen, 23 november 1907 – Borgerhout, 14 januari 1983)

Rosa Granjé studeerde aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium van Antwerpen waar dirigent-componist Flor Alpaerts (1876-1954) haar belangrijkste leraar was. Alpaerts, die vanaf 1924 contrapunt en fuga gaf en in 1933 conservatoriumdirecteur werd, steunde haar sterk in haar beginjaren als componiste. Zo dirigeerde hij in 1934 in de Dierentuinconcerten in Antwerpen haar Zomerindruk (gebaseerd op een fragment uit de populaire roman De Witte (1920) van Ernest Claes). Het werk werd gunstig onthaald, al leek de recensent van De Volksgazet (1 februari 1934) wel enigszins verrast dat deze compositie het werk van een vrouw was: ‘Dit werk mag een ware verrassing genoemd worden, en dit dan nog voor een vrouwelijk element. Vele werken van krachten met gevestigde reputatie bereiken niet de rijkheid en spontaniteit van ideeën die Zomerindruk bevat.’ Later dat jaar programmeerde Alpaerts het werk opnieuw, deze keer op de jaarlijkse diploma-uitreiking van het Conservatorium. Het Laatste Nieuws op 2 mei 1934 schreef: ‘Er zit persoonlijkheid en frischheid en reeds heel wat harmonisch begrip in dit jeugdwerk, dat de jonge toonkunstenares een ware ovatie bezorgde.’ Ook de recensent van De Schelde (2 mei 1934) prees de jonge componiste: ‘Deze jonge kunstenares brengt ons alles wat ons recht geeft in haar te gelooven. Zij weet het gebruikelijke euvel van de jongeren, nl. een werk met jonge slechte gedeeltelijk verteerde wijsheid en kunde vol te proppen, te mijden, - de middelen zijn integendeel sober en raak, de kleuren welgekozen, op hun plaats en onverdoezeld. Mej. Granjé heeft zin voor vorm en voor orkestplastiek, heeft een opmerkelijk fijnen en gevatten zin voor de instrumentale stemmen, voelt persoonlijk krachtig en frisch tot het wezen der dingen aan, heeft poëtischen zin en voldoende architectonische ervaring, begrip en bewustheid om klaar en harmonisch uit te drukken wat ze te zeggen heeft.’

Nog in 1934 werd ze, samen met Walter Weyler, bekroond als eerste laureaat van het examen fuga en contrapunt – waarvoor ze werd beloond met orkestpartituren van Peter Benoit – en kreeg ze de Prijs Albert De Vleeshouwer voor haar werk Luimige fantasia voor klarinet en piano.

Ook nadien bleef Alpaerts haar volop steunen. In 1935 dirigeerde hij in de Dierentuinconcerten haar Ballade op Heer Halewijn. Een recensent schreef: ‘Het mystieke en stoere karakter van het oud-Vlaamsche lied klinkt uit de evenwichtig gebouwde en handig georkestreerde ballade en laat het beste van deze komponiste verhopen.’ (Het Laatste Nieuws, 13 december 1935). Dat zelfde jaar nam ze ook deel aan de Prijs van Rome waar ze een eervolle vermelding kreeg (laureaat was René Defossez).
Haar Zomerindruk zou haar populairste orkestwerk blijven. Alpaerts dirigeerde het nogmaals in 1938 op de Dierentuinconcerten en op 15 januari 1941 voor Zender Brussel, de door de Duitse bezetter gecontroleerde propagandazender. Op dat moment had ze ook nog enkele kamermuziekwerken, waaronder een strijkkwartet, en liederen gecomponeerd.

Niettegenstaande deze toch wel beloftevolle start, lijkt ze het componeren te hebben ingeruild voor het lesgeven. Van 1940 tot 1970 was ze muzieklerares aan het Koninklijke Meisjeslyceum in Antwerpen en vanaf 1 oktober 1942 tot 26 april 1973 was ze aan het Conservatorium van Antwerpen verbonden, eerst als ‘hulpleraar’ harmonie en vanaf 1954 als docent harmonie.

Het is niet duidelijk wanneer Rosa Granjé dit Herdersdicht gecomponeerd heeft, maar vermoedelijk rond 1934-1935. De ondertitel Églogue gaat terug naar Vergilius’ dichtbundel Eclogae of Bucolica waarin hij geïdealiseerde herderspoëzie als nieuw genre introduceerde. Het genre was ook populair in de renaissance en zou later ook in de muziek opduiken bij componisten als Franz Liszt (Années de pèlerinage) en Igor Stravinsky (Duo concertant en Ode) en als titel bij tal van kamermuziekwerken voor houtblazers.

Jan Dewilde

Deze partituur werd geëditeerd door Jopfen Music op basis van het autografisch manuscript uit de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen (KVC 61839) en werd uitgegeven in samenwerking met het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek (www.svm.be).

< back to overview Repertoire & Opera Explorer